نقد فیلم کیک محبوب من یک فاجعه سینمایی ساویس‌گیم

اما برای مخاطب ایرانی اینکه چنین مکالمه‌ای با تصویری واقعگرایانه چطور پیش می‌رود، بسیار مهم است. به نظر می‌آید عنصر مخاطب خارجی برای نوشتن دیالوگ‌های این صحنه مشخصاً در نظر گرفته شده است. چون به چشم مخاطب دقیق‌تر ایرانی احتمالاً چندان ایرانی به نظر نمی‌آید. کمی حس و حال مصنوعی دارد که این شاید نتیجه بازی بازیگرانش هم باشد.

«کیک محبوب من» در جشنواره‌های مختلف جهانی، از جمله برلیناله، مورد توجه قرار گرفته و موفق به کسب جوایزی از جمله جایزه یورو ایمیج شده است. این جوایز نشان‌دهنده ارزش هنری و اجتماعی فیلم در سطح بین‌المللی هستند. کیک محبوب من داستان مهین، یک زن 70 ساله است که پس از 30 سال بیوه بودن و مهاجرت فرزندانش از تهران، در تنهايي به سر می‌برد. اما روزی به طور تصادفی با مردی به نام فرامرز آشنا می‌شود، و این آشنایی به یک رابطه عاشقانه تبدیل می‌شود.

در حقیقت، فیلم «کیک محبوب من» نخستین فیلم ایرانی است که در چهل و پنج سال گذشته برخی خطوط قرمز را رد کرده است. به همین دلیل، پیش‌تر مقامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واکنش‌های منفی زیادی را نسبت به ساخت این فیلم داشتند. «کیک محبوب من» در وبگاه راتن تومیتوز امتیاز ۱۰۰% از ۲۵ نقد مثبت را دریافت کرده است. این امتیاز نشان‌دهنده تأثیرگذاری فیلم بر روی تماشاگران و منتقدان است. نقدهای مثبت بر روی تصویرسازی واقع‌گرایانه شخصیت مهین و زندگی روزمره او تأکید دارند.

فیلم «کیکِ محبوب من» از تکرار الگوهای داستان‌های عاشقانه جریان اصلی سرباز زده و با مرکزیت بخشی به رابطه زن و مردی سالخورده، شکل دیگر از اروتیسم را پدیدار می‌سازد. فیلم کیک محبوب من یک درام ایرانی است که در سال 2024 به نمایش درآمد و در بخش مسابقه ی هفتاد و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم برلین (برلیناله) به نمایش گذاشته شد. این فیلم به کارگردانی مریم مقدم و بهتاش صناعی ها ساخته شده و به صورت مشترک محصول ایران، فرانسه، سوئد و آلمان است. فیلم برداری این اثر عمدتاً در ایران انجام شده است که خود یکی از نکات مهمی است که فیلم را به یک اثر قابل توجه در سینمای اخیر ایران تبدیل می کند. «کیک محبوب من» به‌عنوان یک فیلم ماندگار در سینمای معاصر ایران، ارزش تماشا و بررسی را دارد و می‌تواند الهام‌بخش بسیاری از تماشاگران باشد.

آن‌ها پس از ممنوع‌الخروجی با اتهام «تبلیغ علیه نظام و اقدام علیه امنیت ملی» روبه‌رو شدند. کیک محبوب من (My Favourite Cake) فیلم ایرانی در ژانر درام محصول سال ۲۰۲۴ به نویسندگی کارگردانی مشترکِ مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها است. فیلم کیک محبوب من مطرح ترین فیلم ایرانی در چهل و پنج سال اخیر است که به این شکل فوق العاده و جسورانه به خطوط قرمز جامعه ایران برخورد کرده است. منتقدین این فیلم را یکی از بی نظیرترین تلاش ها در گفتمان درباره حقوق زنان در سینمای ایران می دانند. این فیلم توانست در جشنواره برلین بسیار مورد تحسین قرار بگیرد و جوایز و نامزدی های متعدد از جمله برای جایزه خرس طلایی برلین را کسب کند. فیلم کیک محبوب من تولید مشترک ایران، سوئد، آلمان و فرانسه است.

این آشنایی نقطه عطفی در زندگی مهین است که به او امکان می‌دهد احساسات و عواطفش را دوباره تجربه کند. فرامرز به‌عنوان یک شخصیت مرد، نقش مهمی در زندگی مهین ایفا می‌کند و بین آن‌ها لحظات صمیمی و عاشقانه شکل می‌گیرد. این فیلم به‌طور مشترک در ایران، فرانسه، سوئد و آلمان تولید شده و این موضوع به تنوع فرهنگی و زبانی فیلم کمک کرده است. این همکاری‌های بین‌المللی نشان‌دهنده تأثیر سینمای ایرانی در سطح جهانی و جذابیت داستان‌های آن برای مخاطبان بین‌المللی است. موسیقی ملایم و آواهای دلنشین، به گونه‌ای طراحی شده که بیشتر بر احساسات درونی شخصیت‌ها و احساسات تماشاگران تمرکز کند. استفاده از موسیقی به طور ویژه در صحنه‌های بحرانی که مهین و فرامرز در کنار هم قرار دارند، به ایجاد پیوند عاطفی بین آنها کمک می‌کند.

مهین بعد از حرف‌های انگیزه تغییر پیدا می‌کند تا زندگی یک‌سان خود را تغییر دهد. به دوستش پیشنهاد می‌دهد که با او به گردش بیاید اما دوستش نمی‌پذیرد. به همین خاطر به یک هتل قدیمی که از جوانی‌های دور و روشنش با آن خاطره دارد، می‌رود. شاهد دعوای دختری از نسل جوان با ماموران می‌شود و از دختر حمایت می‌کند. اگرچه فیلم به مسائل انسانی مهمی چون تنهایی، عشق و پیری پرداخته است، اما در بعضی از بخش‌ها به نظر می‌رسد که پرداخت به این موضوعات سطحی است. برخی از عواطف و احساسات شخصیت‌ها به اندازه کافی عمق ندارند و فیلم نتواسته است به طور کامل به پیچیدگی‌های درونی شخصیت‌ها و واکنش‌های آنها در برابر بحران‌های عاطفی بپردازد.

این فیلم به دور از هرگونه افراط و تفریط، توانسته به تعادلی مثال زدنی و شاعرانه و اعتراضی برسد. صحنه‌های اروتیک فیلم مانند دوش گرفتن، رقصیدن، نوشیدن و… همگی با ترکیبی از عناصر تراژدی و کمدی همراه شده و به هیچ‌وجه به کیفیت و طبیعی خود لطمه نزده است. جایزه فیپرشی بهترین فیلم بخش مسابقه هفتاد و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم برلین به فیلم «کیک محبوب من» به کارگردانی بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم از ایران رسید. فیلم کیک محبوب من یک درام ایرانی است که در سال 2024 به نمایش درآمد و در بخش مسابقه ی هفتاد و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم برلین (برلیناله) به نمایش گذاشته شد. این فیلم به کارگردانی مریم مقدم و بهتاش صناعی ها ساخته شده و به صورت مشترک محصول ایران، فرانسه، سوئد و آلمان است. فیلم برداری این اثر عمدتاً در ایران انجام شده است که خود یکی از نکات مهمی است که فیلم را به یک اثر قابل توجه در سینمای اخیر ایران تبدیل می کند.

(تصاویر) مادر بزرگ «هانیکو» پس از گذشت ۳۸ سال در ۱۰۰ سالگی

فیلم به موضوعات مهمی همچون تنهایی، عشق در دوران پیری، جستجوی آرامش و اهمیت روابط انسانی می‌پردازد. استفاده از نمای نزدیک و دوربین ثابت، به تماشاگر اجازه می‌دهد که در دنیای شخصیت‌ها غوطه‌ور شود. از این رو، هر حرکت جزئی در صورت بازیگران و هر لحظه از سکوت‌ها، حاوی بار معنایی است که بیشتر از دیالوگ‌ها به عواطف درونی شخصیت‌ها پیوند دارد. با توجه به اینکه فیلم کیک محبوب من مجوز وزارت ارشاد ندارد، نمی‌توانید این فیلم را در رسانه‌های رسمی یا پلتفرم‌هایی مانند فیلیمو و..

زندگی او، چنانچه از چهره غمگین و آویزانش پیداست، مصداق بارز تنهایی است. صناعی‌ها و مقدم در دقایق اولیه فیلم به خوبی موفق شده‌اند این مفهوم را به بیننده خود منتقل کنند. مهین بازتاب حقیقی تمام انسان‌های تنهاست که با پا به سن گذاشتن، تنهایی‌شان بیشتر و عمیق‌تر می‌شود.

داستان «کیک محبوب من» به زندگی مهین، زنی ۷۰ ساله می‌پردازد که پس از ۳۰ سال بیوه‌گی، احساس انزوا و تنهایی می‌کند. مهین در جستجوی کنترل زندگی‌اش و تجربه مجدد عشق، به سمت روابط عاطفی و انسانی می‌رود. او تصمیم می‌گیرد از الگوهای متداول اجتماعی خارج شود و به دنبال خوشبختی خود باشد. گذرنامه مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها یازدهم مهرماه ۱۴۰۲ هم در حالی که برای تکمیل مراحل تولید فیلم «کیک محبوب من» قصد سفر به فرانسه را داشتند در فرودگاه توقیف شده بود.

عبور از خط قرمزهای جامعه

در گزارشی از رادیو فردا عنوان شد که لیلی فرهادپور در این فیلم بدون حجاب به ایفای نقش پرداخته است. همین موضوع هم در نهایت این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که هنرمند باید این واقعیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را به تصویر بکشد یا به همان روال قبل نظر حاکمیت را به نمایش بگذارد. شغل و پیشینه کاری فرامرز، اسکیزوفرنیک بودن ماهیت زنانگی شخصیتِ زن داستان، چندگانگی در خوانش قانون و... صحنه رقص لیلی و فرامرز، صحنه‌‌ای از زیبایی این فیلم است و بازگوکننده صحنه‌ای است که عشقی که کامل شده است و حالا قرار است این دو، سال‌های آخر عمرشان را در کنار هم عاشقی کنند. فیلم سینمایی (کیک‌محبوب من )به تهیه کنندگی اینجانب با رعایت همه اصول‌قانونی، شرعی‌ و عرفی جمهوری اسلامی‌ایران ساخته شده‌است.

سخن پایانی«کیک محبوب من» به‌عنوان یک اثر سینمایی متفاوت، تصویر واقعی و عمیقی از زندگی زنان بیوه و چالش‌های آن‌ها در جامعه ایران را ارائه می‌دهد. با وجود محدودیت‌ها و چالش‌های پیش‌روی فیلم‌سازان، این فیلم توانسته است صدای خود را به خوبی به گوش جهانیان برساند. یکی از تم‌های اصلی «کیک محبوب من»، جستجوی هویت و خودشناسی است.

کیک محبوب من، فیلم برگزیده منتقدان فیپرشی در برلیناله ۲۰۲۴

رفتار قهرمانانه‌ی مهین از جایی شروع می‌شود که تصمیم می‌گیرد از قالب یک پیرزن خارج شود و رفتار‌هایی را که جامعه از او انتظار دارد، انجام ندهد. دوربین، اما آن‌قدر صداقت دارد که این عادی بودن را حتی در اتاق خواب مهین، حمام و آشپزخانه‌اش سانسور نمی‌کند. آشنایی آن ها سبب می شود که فرامرز و مهین لحظاتی را با هم در آپارتمان مهین بگذرانند، جایی که مهین به فرامرز پیشنهاد پخت کیک مورد علاقه‌اش را می‌دهد.

در یکی از صحنه‌های زیبا و احساسی فیلم، فرامرز تصمیم می‌گیرد برای باغچه مهین گل محبوبه شب بیاورد. این تصمیم او نه‌تنها نشان‌دهنده عشق و توجهش به مهین است، بلکه بازتابی از تمایل او به ایجاد لحظه‌هایی خوشبو و خاطره‌انگیز در کنار اوست. انتخاب لوکیشن‌ها و نحوه چیدمان فضاها به نمایش احساسات و روابط شخصیت‌ها کمک کرده است. تصویربرداری دقیق و با دقت این فیلم به خوبی توانسته است محیط و فضاهای درونی شخصیت‌ها را منتقل کند و در عین حال از هرگونه پیچیدگی یا ابهامی در فضاهای بصری پرهیز کرده است. انتخاب صناعی‌ها و مقدم این نبود که قصه عاشقانه‌شان را با پایانی مثبت و امیدوارکننده بگویند.

اما درباره این فیلم که نسخه‌نهایی ان را هیچ کس در داخل کشور ندیده‌است. حیاط خانه مهین فضایی زیبا، سرسبز و پر از گل‌ها و گیاهان متنوع را نشان می‌دهد. این حیاط نه تنها بازتابی از شخصیت مهین است بلکه محیطی آرامش‌بخش و دلپذیر را برای او ایجاد کرده است.

در این فیلم، عشق در دوران پیری و تلاش برای پیدا کردن یک شریک زندگی دوباره به عنوان موضوعی اساسی مطرح است. همچنین فیلم به نحوی عمیق به مسأله “زندگی پس از از دست دادن همسر” و مواجهه با پیری و تنهایی می‌پردازد. در واقع فیلم کیک محبوب من روایت زندگی مهین (با بازی لیلی فرهادپور) 30 ساله است که بیوه شده است. در حالی که در یک جامعه نسبتا آزادتر چنین فیلمی یک فیلم ساده و معمولی محسوب می‌شود و چندان برجستگی و ویژه‌گی پیدا نمی‌کند. اما در حاکمیت کنونی ایران، می‌توان گفت که این فیلم خط قرمزهای جمهوری اسلامی را زیرپا گذاشته و سازندگان و بازیگران آن، آگاهانه دست به ریسک بزرگی زده‌اند.

گل‌هایی که در داخل خانه مهین وجود داشت:

این مکالمه را زنان و یا مردان هر کشوری می‌توانند در جمعی دوستانه با هم داشته باشند. اما برای مخاطب ایرانی این‌که چنین مکالمه‌ای با تصویری واقع‌گرایانه چه‌طور پیش می‌رود، بسیار مهم و حائز اهمیت است. «کیک محبوب من» ساخته مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها تولید مشترک ایران، فرانسه، سوئد و آلمان است. این فیلم در اسفندماه ۱۴۰۲ جایزه بهترین فیلم انجمن منتقدان بین‌المللی فیلم‌(فیپرشی) را در جشنوارهٔ فیلم برلین دریافت کرد و به تازگی نمایش آن در سوئد و انگلستان آغاز شده است. فیلم کیک محبوب من  (My Favourite Cake)‌به کارگردانی بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، داستان زندگی زنی به نام مهین را روایت می‌کند.

یک مهمانی زنانه با دوستان قدیمی که همه مثل مهین کمابیش تنها هستند و کمابیش از دردهایی یک‌سان رنج می‌برند. این نکته‌ای کاملا زنانه درباره این بخش از فیلم «کیک محبوب من» است. بحث‌های معمولی انسان‌های عادی؛ چه زن و چه مرد تنها پیدا کردن عشق و همدم است. در «کیک محبوب من» چون از اساس موضوع درباره تنهایی است، آن بخش از یک مهمانی نیز مربوط به پیدا کردن یک همدم است.

در پایان به بازی درخشان لی‌لی فرهادپور اشاره کنم که از پس بار سنگین فیلم از ابتدا تا به آخر برآمده است. او مهین را به‌خوبی می‌شناسد و می‌داند زیر پوست او چه خبر است. شادی‌ها، ترس‌ها، عشق و غم مهین را به تماشاچی‌ها از هر کشوری که باشند، منتقل می‌کند و شرایطی را فراهم می‌کند که هر کس به شیوه‌ی خود او را درک کند.

او هفتاد ساله و چاق است، حرکاتش کند است، رقصش چندان تعریفی ندارد، موهایش سفید شده و در یک کلام تمام ویژگی‌های ظاهری یک «پیر زن» یا «مادر بزرگ» ایرانی را دارد. مهین هفتاد ساله که تاکنون تنهاست، زندگی عاشقانه‌اش را احیا می‌کند. صحنه عکس گرفتن مهین و فرامرز در کنار مونسترا یکی از لحظات احساسی و به‌یادماندنی فیلم است. ? انتخاب مونسترا به‌عنوان پس‌زمینه، بازتابی از شخصیت لطیف مهین و ارتباط عمیق او با طبیعت است. ? این گیاه نمادی از رشد، پایداری و زیبایی زندگی است و در این لحظه به یک عنصر احساسی و معنوی تبدیل می‌شود. همچنین، فیلم به ما یادآوری می‌کند که زندگی همیشه به سمت پیشرفت حرکت می‌کند و نباید اجازه داد که خاطرات تلخ گذشته، به ما مانع از ادامه راه شوند.

«کیک محبوب من» درباره همین موضوعات ساده حرف می‌زند و نمی‌توان آن را سیاسی دانست. به ناخن‌هایش لاک قرمز می‌زند و نیاز بدنش را به لمس شدن به خاطر می‌آورد. او که همسرش را سال‌ها پیش از دست داده، می‌داند که خیلی وقت است دلش برای عشق تنگ شده است. مهین تصمیم می‌گیرد برای پاسخ به نیازهایش دست به عمل بزند نه آن‌که منتظر باشد مردی از راه برسد و او را نجات دهد. پس در جست‌وجوی عشق از چاردیواری خانه بیرون می‌رود و در را پشت‌سرش می‌بندد.

معمولاً فیلم ساختن در یک لوکیشن با شخصیت‌های کم کار سختی است. اما سینمای ایران و فیلمسازان ایرانی تقریباً در این کار خبره‌اند. حتی با وجود ممیزی‌ها ما چندین نمونه فیلم کم‌شخصیت تک‌لوکیشنی، بیشتر در فضای خانه یا آپارتمان داریم که همه جزو فیلم‌های برتر سینمای ایران هستند. فیلم آخرشان به دلیل تصویر واقعگرایانه‌ای که به نمایش می‌گذارد، اصلاً چاره‌ای جز ماندن در فضای یک خانه نداشته است.

فرایند تولید و نمایش «کیک محبوب من» پیش از این با اعتراض مقامات وزارت فرهنگ ‌و ارشاد اسلامی مواجه شده بود. به ناخن‌هایش لاک قرمز می‌زند و نیاز بدنش را به لمس شدن به‌خاطر می‌آورد. او که همسرش را سال‌ها پیش از دست داده، می‌داند که خیلی وقت است دلش برای عشق و دوست‌داشتن و دوست‌داشته شدن تنگ شده است. مهین تصمیم می‌گیرد برای پاسخ به نیازهایش دست به‌عمل «نتابوشکنانه» بزند نه آن‌که منتظر باشد مردی از راه برسد و با مراوده داشته باشد.

این نقاط ضعف ممکن است بر تجربه تماشاگرانی که به دنبال داستان‌های پیچیده‌تر و کمتر پیش‌بینی‌پذیر هستند، تأثیر بگذارد. ریتم فیلم در برخی قسمت‌ها کند است و ممکن است برای برخی تماشاگران خسته‌کننده باشد. با توجه به اینکه فیلم به بررسی دقیق احساسات شخصیت‌ها پرداخته و فضاهای احساسی زیادی دارد، ممکن است در برخی مواقع تماشاگران احساس کنند که فیلم به شدت آهسته پیش می‌رود. این کندی در جریان داستان ممکن است باعث شود که برخی از تماشاگران احساس کنند فیلم نیاز به تحرک بیشتری دارد. این فیلم داستان زنی تنها را روایت می‌کند که در خانه‌ای بزرگ زندگی می‌کند و به دنبال همدمی است. روزی، در حین گردش، با یک راننده تاکسی آشنا می‌شود و او را به خانه خود دعوت می‌کند.

ترامپ ضربه‌ نهایی به صنعت خودرو ایران را زد به زودی شاهد فروپاشی خودروسازی ایران خواهیم بود

فیلم «کیک محبوب من» فیلمی ایرانی است که در بخش مسابقه‌ی جشنواره برلیناله ۲۰۲۴ به نمایش درآمد. این فیلم به کارگردانی مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها ساخته شده است. کارگردان‌های این فیلم اجازه خروج از ایران را پیدا نکردند و نتوانستند در اجرای فیلم‌شان در برلیناله حضور یابند. به گزارش ماهامه فیلم، فیلم «کیک محبوب من» فیلمی ایرانی است که در بخش مسابقه‌ی جشنواره برلیناله ۲۰۲۴ به نمایش درآمد. اگر چه این فیلم از کسب جایزه خرس طلایی ناکام ماند اما جایزه فیپرشی (منتقدان بین‌ المللی فیلم جهان) را به خود اختصاص داد و جایگاهی محترم در میان رسانه‌های سینمایی جهان پیدا کرد.

جوایز و نامزدی فیلم کیک محبوب من در رقابت ها

این فیلم در ۱۶ فوریه ۲۰۲۴ در هفتاد و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم برلین به نمایش گذاشته شد. همچنین توانست در این رویداد سینمایی وارد رقابت برای دریافت جایزه خرس طلایی شود. فیلم کیک محبوب من به داستان زندگی زنی به نام مهین پرداخته که در دهه هفتم زندگی اش تصمیم می گیرد از کلیشه های فرهنگی که برای زنان مسن تعریف شده فاصله بگیرد.

یک عاشقانه شاعرانه اعتراضی

به بیان ساده‌تر، کیک محبوب من یک دعوت به پذیرش تغییرات و فرصتی دوباره برای زندگی است. استفاده از نورپردازی ملایم، به ویژه در صحنه‌های داخلی، احساسی از تنهایی و آرامش به فیلم می‌دهد. به علاوه، طراحی دکور و لباس شخصیت‌ها نیز با دقت بسیاری انجام شده تا زمان و مکان واقعی داستان را بهتر منتقل کند. فیلم در تصویرسازی مهین و اتفاق‌هایی که برایش می‌افتد، اغراق نمی‌کند. ما همواره آدم‌هایی معمولی را می‌بینیم که حرف‌هایی معمولی می‌زنند، لباس‌هایی عادی می‌پوشند و عادی رفتار می‌کنند. دوربین اما آن‌قدر صداقت دارد که این عادی بودن‌ را حتی در اتاق خواب مهین، حمام و آشپزخانه‌اش سانسور نمی‌کند.

تأثیر اجتماعی فیلم

این چالش‌ها نشان‌دهنده‌ی مشکلات سیاسی و اجتماعی سینماگران در ایران است و همچنین می‌تواند بر روی روند ساخت و توزیع فیلم تأثیرگذار باشد. بازی لیلی فرهادپور و اسماعیل محرابی در نقش‌های اصلی فیلم به شدت تأثیرگذار و طبیعی است. هر دو بازیگر توانسته‌اند احساسات پیچیده و درونی شخصیت‌های خود را به شکلی باورپذیر و عمیق منتقل کنند. این بازی‌های طبیعی به شدت به فیلم کمک کرده‌اند تا تماشاگر با شخصیت‌ها ارتباط برقرار کند. در واقع فیلم کیک محبوب من روایت زندگی مهین (با بازی لیلی فرهادپور) ۳۰ ساله است که بیوه شده است.

میل به واقع‌نگری و بدبینی موروثی که طبیعی هم هست، باعث شد بخواهند واقعیت را لخت و عور و در تلخ‌ترین حالتش به صورتمان بکوبند. در ساحت سینما می‌شد آنجا که مهین فرامرز را صدا می‌زند و جوابی دریافت نمی‌کند، به سمت اتاقش می‌آید و او را خوابیده در تخت پیدا می‌کند، فیلم را تمام کرد. با مهین در قاب، بیرون در اتاق که دارد به فرامرز لبخند می‌زند اما نگاه اگزیستانسیالیستی دو سینماگر باعث شد بخواهند وضعیت وجودی انسان را به خواهش‌های خیالی‌ سانتیمانتالش ترجیح دهند. با این پایان‌بندی، کنایه‌ای است به وضعیت ناپایدار و محدودیت اختیار انسان در جهانی که در آن زندگی می‌کند و هیچ اختیاری روی زمان و چگونگی مرگش ندارد. در این مطلب از صفحه اقتصاد درباره بازیگران فیلم کیک محبوب من، خلاصه داستان، محل ساخت و عوامل تهیه این فیلم خواهیم خواند. در مجموع، هرچند که کیک محبوب من فیلمی زیبا و انسانی است، اما با برخی ضعف‌ها در پرداخت به برخی جنبه‌های داستانی و شخصیتی مواجه است.

فیلم سامورایی در برلین

کارگردانی فیلم کیک محبوب من نشان‌دهنده رویکردی واقع‌گرایانه و انسانی است که به زندگی افراد مسن و تنهایی آنها می‌پردازد. فیلم با سرعتی ملایم پیش می‌رود و فضای آن به هیچ عنوان به شتاب نمی‌افتد. این آهستگی در پیشبرد داستان به تماشاگر این امکان را می‌دهد که به طور عمیق‌تر به شخصیت‌ها و احساسات آنها پی ببرد. هم این پتانسیل را دارد که به آن عادت کنی و هیچ تغییر شگرفی در آن به وجود نیاوری، هم اینکه انقلابی علیه خودت و اجتماعی که در آن زندگی می‌کنی، به پا کنی. او به این نتیجه می‌رسد که دیگر چندان وقت زیادی برای لذت بردن از زندگی ندارد و زندگی در تنهایی هم انتخابش نیست.

آدم‌های تنها، آدم‌های مهربان، آدم‌های بی‌آزار، خانه‌های قدیمی، موسیقی قدیمی، حسرت روزهای قدیمی، این‌ها تم‌های اصلی فیلم‌های بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم است. زوج سینماگری که تا به حال سه فیلم خوب با هم کار کرده‌اند و امید است که در آینده نیز چنین کنند. آخرین فیلم آن‌ها «کیک محبوب من» که محصول مشترک آلمان، فرانسه، سوئیس و ایران بوده است، در هفتاد و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین به نمایش درآمد و موفق به دریافت جایزه فیپرشی شد. منتقدان فیلم را تحسین کردند -امتیاز صد درصدی راتن تومیتوز به این فیلم خود گویای همه‌چیز است- و مخاطبان ایرانی مشتاقانه چشم‌انتظار آن بودند. نقد فیلم «کیک محبوب من» (Me Favorite Cake) را در این مطلب بخوانید. یک مهمانی زنانه با دوستان قدیمی که همه مثل مهین کمابیش تنها هستند و از دردهایی یکسان رنج می‌برند.

فیلم «کیک محبوب من» در تهران، پایتخت ایران، در قلب جمهوری اسلامی ایران فیلم‌برداری شده است. این شهر با پیشینه فرهنگی متنوع، محلی برای روایت داستان‌های انسانی و اجتماعی فراهم می‌کند. فیلم‌برداری در مکان‌های گوناگون شهر، از جمله پارک‌ها، کافه‌ها و خانه‌های سنتی، به بازتاب فضای روزمره زندگی در تهران کمک کرده است.

مهین، که در دوران سالمندی خود به سر می‌برد، در جست‌و‌جوی معنای تازه‌ای در زندگی‌اش است. او تصمیم می‌گیرد از چارچوب‌های محدودکننده‌ای که جامعه و خانواده برای او ایجاد کرده‌اند، خارج شود، خودش باشد و به سمت تجربه‌های جدید حرکت کند. بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، سازندگان فیلم «کیک محبوب من» توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی با اتهام جدید «اشاعه فساد» مواجه شدند. آن‌ها پیش‌تر در این پرونده به تبلیغ علیه نظام و اقدام علیه امنیت ملی متهم شده بودند.

این ملاقات، نقطه‌ی آغاز یک رابطه عاطفی و جستجو برای آرامش در زندگی او می‌شود. مهم‌ترین عامل در ساخت یک فیلم خوب، وجود یک ایده قوی، فیلمنامه‌ی قوی، کارگردانی قوی و بازی‌های قوی است که متاسفانه در فیلم کیک محبوب من هیچکدام از این عوامل به چشم نمی‌خورد. مهین برخلاف بسیاری از قهرمانان زن سینماهای جهان، جوان نیست، تفنگ به دست نمی‌گیرد، اندام زیبا، ورزشکار و جذابی هم ندارد. او هفتاد ساله است، چاق است، حرکاتش کُند است، رقصش چندان تعریفی ندارد، موهایش سفید شده و در یک کلام تمام ویژگی‌های ظاهری یک «پیرزن» یا «مادربزرگ» ایرانی را دارد. لیلی فرهادپور بازیگر، روزنامه نگار، نویسنده و فعال حقوق زنان ایرانی است که در 1340 در تهران به دنیا آمده است.

بهتاش صناعی‌ها نیز به عنوان کارگردانی مستعد در عرصه سینما شناخته می‌شود و همکاری او با مقدم، باعث ایجاد یک اثر قدرتمند شده است. این فیلم به دور از نظراتِ افراطی، توانسته به تعادلی مثال زدنی در ترکیب عناصر روایی و فُرمی فیلم‌های عاشقانه، شاعرانه و اعتراضی برسد. فیلم «کیکِ محبوب من» از تکرار الگو‌های داستان‌های عاشقانه جریان اصلی سرباز زده و با مرکزیت بخشی به رابطه زن و مردی سالخورده، شکل دیگر از اروتیسم را پدیدار می‌سازد. همگی با ترکیبی از عناصر تراژدی و کمدی همراه شده و به هیچ وجه به کیفیت ملودرام‌های سطحی تنزل پیدا نمی‌کند.

خانه مهین در فیلم «کیک محبوب من» یکی از عناصر مهم داستان است که نمادی از دنیای درونی او محسوب می‌شود. فضای خانه، که پر از جزئیات ظریف و زیبا است، نه تنها بازتابی از شخصیت مهین است بلکه بستری برای روایت داستان اوست. فیلم «کیک محبوب من» پرتره‌ای از یک قهرمان زن ایرانی را به نمایش می‌گذارد. زنی که نامش مهین است و ما زمانی با او آشنا می‌شویم که رفته بازار میوه و سبزی بخرد. یکی از مشکلات اصلی فیلم کیک محبوب من این است که داستان آن در برخی از بخش‌ها پیش‌بینی‌پذیر است.

فیلمی که با وعده روایتی از عشق، تنهایی و پیری در میان نسل طلایی سینمای ایران، به اکران رسید، اما در عمل به یک فاجعه سینمایی بدل شد. فیلمی که نه تنها نتوانست به عمق احساسات انسانی دست یابد، بلکه با روایتی کلیشه‌ای و شخصیت‌پردازی سطحی، مخاطب را به شدت سرخورده کرد. «کیک محبوب من» از منظر جنبه اعتراضی، در دام شعار نیفتاده و با هوش، درایت و جسارت، مسائل اجتماعی ایرانِ امروز را نقد می‌کند. سایر بازیگران شامل ملیکا پازوکی و محمد حیدری هستند که هر کدام به نوبه خود در ایجاد فضای اجتماعی فیلم نقش ایفا می‌کنند.

نوه‌اش به احتمال زیاد فارسی بلد نیست و علاقه‌ای به حرف زدن با مادربزرگش پای تلفن ندارد. چند دوست قدیمی دارد که حالا به واسطه پیری کمتر آن‌ها را می‌بیند. شب‌ها تا دیروقت سریال تماشا می‌کند، برای نوه‌اش پتو می‌بافد و صبح‌ها تا ظهر می‌خوابد.

انگور، جاییست که هر گل یک داستان دارد و هر خرید یک تجربه است. او در سال 1388 فعالیت هنریش را آغاز کرده است و از رشته علوم ارتباطات و روزنامه نگاری، مدرک دانشگاهی خود را به دست آورده است. این رخداد در پی یورش نیروهای امنیتی ایران به خانه تدوین‌گر فیلم رخ داد که در جریان آن فیلم‌های تدوین‌نشده و سایر آثار مربوط به تولید را ضبط کردند.

انتشار جدول افزایش حقوق بازنشستگان ۱۴۰۴ از واریز عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی تا پرداخت متناسب‌ سازی حقوق بازنشستگان

گرچه چند سکانس بیرونی هم دارد اما بخش اصلی و مهم قصه در فضای خانه می‌گذرد. مخاطب ایرانی به همان اندازه که ممکن است از فیلم تک‌لوکیشنی کم‌شخصیت کسل شود، به آن عادت دارد. «کیک محبوب من» با خانه زیبا و شخصیت‌های زیباترش و نگاه انسانی‌اش نه تنها کسل‌کننده نمی‌شود که مخاطب را عمیقاً درگیر خودش می‌کند؛ اتفاقی که در دو فیلم دیگر صناعی‌ها و مقدم هم می‌افتد. موفق می‌شود تصویری واقعگرایانه از دغدغه‌های آدم‌هایی پابه‌سن‌گذاشته به نمایش می‌گذارد که جزو دسته‌‌ای از اجتماع به حساب می‌آیند که انگار قلب و روح ندارند. حالا برای اولین بار دارند خودشان را می‌بینند و چه ضیافتی از این دیدار می‌سازند. «کیک محبوب من» با ظرافت موفق می‌شود هم تصویری جهان‌شمول از زن و مرد پیر و تنها به نمایش بگذارد و هم بر وضعیت زن و مرد پیر و تنها در جامعه ایرانی را نوری بیندازد.

اما کارگردانان فیلم اعلام کردند که برای لیلی فرهادپور از کلاه‌گیس استفاده شده است. واقعیت‌هایی که دستگاه‌های حاکمیتی تصمیم گرفتند آن‌ها را نبینند و این سرآغاز مشکلات بسیار بزرگی برای ایران خواهد بود. درست مثل مهین که به خاطر عرف‌های غلط جامعه و سیاست‌های فرهنگی اشتباه حاکمیت تنها مانده و تبدیل به پیرزنی رنجور شده است. مهین نیز خود بیوه‌ای تنها است که هر چند همیشه با دخترش تماس‌های تصویری تلفنی دارد اما به نوعی هیچ وقت اجازه گفتگوی صحیح را نمی‌دهد. تیم تولید فیلم با زمان محدود و فشارهای زیاد برای انجام کارهای خود مواجه بودند. این شرایط باعث شد که آن‌ها با وجود موانع، به سرعت و با دقت به پیش بروند و اثری با کیفیت بالا خلق کنند.

این اثر توانسته به چالش‌های اجتماعی از جمله انزوا، بی‌توجهی به زنان سالخورده و نیاز به عشق و صمیمیت بپردازد. این موضوعات، از مسائل مهمی هستند که به وضوح در فیلم به تصویر کشیده شده‌اند. اگرچه فیلم شخصیت‌های اصلی و داستانی قوی دارد، اما شخصیت‌های فرعی و بقیه افراد در داستان، به‌ویژه از نظر تنوع اجتماعی و فرهنگی، محدود به نظر می‌رسند. این باعث می‌شود که فیلم در برخی مواقع احساس یکنواختی پیدا کند و نمی‌تواند به تنوع واقعی جامعه و تجربیات مختلف انسانی پرداخته باشد.